In principe bestaan er twee types classificaties voor motoroliën dewelke verschillend maar ook aanvullend zijn om een bepaald produkt aan te duiden:
a) rangschikking volgens de viscositeit (vloeibaarheid)
b) rangschikking volgens de dienst (prestatieniveau)
1.1 Rangschikking volgens de viscositeit
1.1.1 De SAE norm
De behoefte om een eenvoudig rangschikking systeem voor motoroliën op internationaal niveau, heeft de "Society of Automotive Engineers", kortweg SAE, ertoe gebracht een systeem op te bouwen dat zijn naam draagt.
Men onderscheidt twee categorieën, namelijk de ’zomeroliën’ aangeduid door de cijfers SAE 20, 30, 40 en de ’winteroliën’, aangeduid door SAE 0W, 5W, 10W, 15W, 20W et 25W.
Deze laatste hebben vooral betrekking op het vermogen om bevredigende resultaten te leveren bij koud starten.
Volgende tabel geeft een overzicht van de viscositeitgrenzen bij de beschouwde temperaturen.
|
SAE-KLASSE
|
Maximale dynamische viscositeit in mPa.s (cP)bij een temperatuur van :
|
Verpompbaarheidslimiet :
|
Kinematische viscositeit bij 100°C in mm²/S (cSt)
|
|
Mini
|
Maxi
|
|
0W
5W
10W
15W
20W
25W
|
3250 à -30°C
3500 à -25°C
3500 à -20°C
3500 à -15°C
4500 à -10°C
6000 à -5°C
|
60000 à -40°C
60000 à -35°C
60000 à -30°C
60000 à -25°C
60000 à -20°C
60000 à -15°C
|
3,8
3,8
4,1
5,6
5,6
9,3
|
|
|
20
30
40
50
60
|
|
|
5,6
9,3
12,5
16,3
21,9
|
9,3
12,5
16,3
21,9
26,1
|
1.1.2 Multigrade oliën
Een zelfde smeermiddel kan een viscositeit hebben, gemeten bij 100°C, welke het klasseert in een van de vijf zomer SAE-graden van een viscositeit bij lage temperatuur, waardoor het beantwoordt aan één van de zes wintertypes.
In zulk geval duidt men de viscositeit klasse aan door twee cijfers en men zegt dat die olie een "Multigrade" olie is, bijvoorbeeld : SAE 15W40.
de viscositeit van een multigrade olie varieert veel minder in functie van de temperatuur, dan die van een monograde olie. Voldoende vloeibaar bij koude om een gemakkelijke start en onmiddellijke smering toe te laten, blijft zijn viscositeit bij warme motor hoog genoeg om een bestendige oliefilm te verzekeren.
De viscositeitsindex van multigrade oliën is altijd hoger dan 100.
1.2 Classificatie volgens het prestatieniveau
De SAE rangschikking heeft enkel betrekking op de viscositeit, zij geeft geen uitsluitsel op het kwalitatieve niveau.
Om dit te verhelpen, hebben grote organisaties, zoals API (American Petroleum Institute) , het amerikaanse leger (MIL), grote fabrikanten (GM, FORD) en de automobielconstructeurs van de Europese Gemeenschap (CCMC) specificaties opgesteld, in functie van de prestaties, die men vereist van de motoroliën.
Iedere van deze specificaties is een verzameling van verschillende motor en laboratoriumtesten, die uitgekozen werden om de kwaliteit van de onderzochte smeermiddelen te toetsen.
De kwaliteiten, die tot op zekere hoogte worden beschouwd, zijn de volgende :
- Het detergentie niveau of de eigenschap, die de olie bezit om de bewegende delen zuiver te houden en meer bepaald de zuigerveren en in het algemeen alle organen, die op hoge temperatuur gesmeerd zijn.
- Het dispergerende vermogen of die eigenschap, welke de olie bezit om onzuiverheden in suspensie te houden, die na verloop van tijd bij een olieverversing worden afgevoerd.
- De oxydatie weerstand of de mogelijkheid om zeer hoge temperaturen te verdragen, zonder dat de olie degradeert.
- De slijtageweerstand, die rechtsreeks gekoppeld is aan de levensduur van de motor. Tegenwoordig wordt ook soms gebruik gemaakt van zogenaamde ’Friction Modifiers’, die onder bepaalde omstandigheden de wrijvingskarakteristieken wijzigen. Deze worden ook gebruikt in multifunctionele oliën en ATF’s.
- De antiroest eigenschappen, die de bescherming verzekeren van interne delen, zoals de lagerschalen.
1.3 Meest gebruikt normen en specificaties
1.3.1 Definitie van een norm
Een norm wordt gedefinieerd door 3 elementen:
- De vereniging van Fabrikanten, die de modaliteiten en de nodige testen vastlegt om te voldoen aan een norm.
- Het type van norm.
Smeermiddel voor motoren:
- Benzine
- Diesel (vrachtwagens)
- Diesel (personenwagens)
- Het prestatieniveau van de norm: Dit niveau wordt vastgelegd door een cijfer of een letter. Hoe hoger deze aanwijzing, hoe doeltreffender de olie.
Voorbeeld : CCMC D5
- CCMC : naam van het organisme (Europese Constructeurs)
- D : Dieselnorm voor vrachtwagens ( van de CCMC)
- 5 : niveau van de norm (van 1 tot 5 voor de CCMC D norm)
1.3.2 Definitie van een homologatie
Een goedkeuring wordt bepaald zoals een norm, maar het is de VOERTUIGFABRIKANT, die de eisen vastlegt volgens zijn eigen behoeften.
De fabrikant levert een goedkeuringscertificaat af.
De goedkeuringen worden beschouwd als kwaliteitslabel voor de olie.
De bekendste fabrikanten, die specifieke goedkeuringen verlenen zijn voor de personenwagens: FORD, GENERAL MOTORS, VW-AUDI, MERCEDES-BENZ, BMW en PORSCHE.
Voor de vrachtwagens heeft men : MERCEDES-BENZ, MAN en VOLVO.
1.3.3 Organismen voor normen
8.3.3.1 API American Petroleum Institute
De eerste letter duidt het type norm aan
De tweede letter is een maat voor het prestatieniveau van het product, dewelke zal stijgen naargelang men vordert in het alfabet.
- Norme S (Service) : SA tot SJ : Benzine
- Norme C (Commercial) : CA tot CF : Diesel
A API BENZINE
|
NORM
|
GEBRUIK
|
OPMERKINGEN
|
|
SA
|
Benzinemotoren, die geen geadditiveerde olie vereisen.
|
Zonder additief, behalve stolpuntverlager en antischuim
|
|
SB
|
Benzinemotoren, die minimaal bestand zijn tegen de slijtage en de oxydatie.
|
Enkele antislijtage- en antioxidatie eigenschappen.
|
|
SC
|
Benzinemotoren.
Modellen van 1964 tot 1967.
|
Bescherming tegen : de afzettingen, de slijtage en de corrosie.
|
|
SD
|
Benzinemotoren.
Modellen van 1968 tot 1971.
|
Gelijkaardige bescherming maar beter als SC.
|
|
SE
|
Benzinemotoren.
Modellen van 1972 tot 1980.
|
Gelijkaardige bescherming maar beter als SD.
|
|
SF
|
Benzinemotoren.
Modellen van 1980 tot 1988.
|
Grotere bescherming dan SE tegen slijtage, en oxydatie.
|
|
SG
|
Benzine motoren.
Modellen sinds 1989.
|
Grotere bescherming dan SF tegen slijtage, oxydatie en afzettingsvorming.
|
|
SH
|
Benzinemotoren.
Modellen sinds 1992.
|
Komt overeen met de prestatievereisten voor SG, maar is getest volgens het CMA-protocol.
|
|
SJ
|
Benzinemotoren.
Vanaf 1997.
|
Verstrengde kwalificatievereisten ten opzichte van SH. Beperking van het fosforgehalte.
|
|
SL
|
Benzine motoren
Vanaf juli 2001
|
Minder afzetting op hoge temperaturen. Verminderd olieverbruik.
|
|
SM
|
Benzine motoren
|
Betere oxydatie stabiliteit à verlengde verversingsintervallen
|
B API DIESEL
|
NORM
|
GEBRUIK
|
OPMERKINGEN
|
CA
|
Dieselmotoren.
Atmosferisch.
Lichtbelast.
Brandstof met laag zwavelgehalte.
|
1940 - 1950
Beantwoordt aan de eisen van MIL-L-2104 A.
Antioxidatie, Detergenten.
|
|
CB
|
Dieselmotoren.
Atmosferisch.
Lichtbelast.
Brandstof met hoog zwavelgehalte.
|
1949 - 1960
Niveau suplement 1.
Antioxydant.
Detergenten bij hoge temperatuur.
|
|
CC
|
Dieselmotoren.
Atmosferisch.
Lichtjes opgeladen.
Matig belast.
|
Ingevoerd in 1961.
Beantwoordt aan de eisen van MIL-L-2104 B.
Antioxidatie, Detergenten, Dispergerend
|
|
CD
|
Dieselmotoren.
Atmosferisch en opgeladen.
Matig belast.
|
Beantwoordt aan de eisen van CATERPILLAR Serie 3.
Antioxidatie.
Detergenten.
|
|
CDII
|
Dieselmotoren.
2-takt.
Zwaarbelast.
|
API CD met specifieke 2-takt diesel test.
|
|
CE
|
Dieselmotoren.
Zwaar opgeladen.
Zwaar belast.
Gefabriceerd sinds 1983.
|
Ingevoerd in 1987.
Beantwoordt aan de eisen van MACK EOK/2 CUMMINS NTC 400.
Antioxidatie,Detergenten, Dispergerend, Antislijtage.
|
|
CF-2
|
Diesel motoren
Geïntroduceerd in 1994.
Voor hoog belaste 2-takt diesel motoren
|
Vervangen CD II oliën
|
|
CF-4
|
4-takt Dieselmotoren.
Rechtstreekse injectie
Hoge snelheid.
Sinds 1990.
|
Overtreft de CE-vereisten.
Vermindert het olieverbruik en de afzettingen op de zuigers.
|
|
CF
|
Typisch voor Dieselmotoren met onrechtstreekse injectie sinds 1994.
|
Meerdere brandstoffen.
Diesel met een hoog zwavelgehalte (>0,5% S).
Vervangt CD.
|
|
CG-4
|
Diesel motoren
Geïntroduceerd in 1995.
Snel draaiende en zwaar belaste motore, die met zwalvelarme diesel functioneren (<0,5%)
|
Geschikt voor de emissie normen van 1994. Vervangen de CD, CE, en CF-4 oliën
|
|
CH-4
|
Diesel motoren
Geïntroduceerd in 12/1998.
Snel draaiende en zwaar belaste motoren, die voldoen aan de emissie normen van 1998 en met zwalvelarme diesel functioneren (<0,5%)
|
Vervangen de CD, CE, en CF-4, CG-4 oliën
|
1.3.3.2 CCMC : Comité des constructeurs du Marché Commun (Europese Normen)
- Norm G (Gasoline) : G1 à G5 : Benzine
- Norm PD (Passenger Diesel) : PD1 à PD2 : Diesel voor Personenwagens
- Norm D (Diesel) : D1 à D5 : Diesel voor Vrachtwagens
Deze normen werden vervangen door de ACEA Normen.
ACEA : Association des Constructeurs Européens d’Automobiles.
De letter of het cijfer, aangeduid na iedere norm, geeft het prestatieniveau van de olie weer. Dit verhoogt naarmate de evolutie van de motoren (Turbo, Meerkleppen, loodvrije Benzine,...)
A CCMC BENZINEMOTOREN
|
NORM
|
GEBRUIK
|
OPMERKINGEN
|
|
(G1)
|
Benzinemotoren met of zonder Turbo
Voorbijgestreefd sinds 1989..
|
Niveau API SE + specifieke Europese testen tot 1989.
|
|
(G2)
|
Benzinemotoren met of zonder Turbo
Voorbijgestreefd sinds 1989..
|
Niveau API SF + specifieke Europese testen.
|
|
(G3)
|
Benzinemotoren met of zonder Turbo
|
Equivalent CCMC G2.
Lage viscositeit.
Energiebesparend.
5W-x ou 10W-x
|
|
G4
|
Benzinemotoren met of zonder Turbo
|
Vervangt G2 sinds 1989.
Hoogwaardige bescherming.
Weerstand tegen zwarte drab (Black Sludge)
|
|
G5
|
Benzinemotoren met of zonder Turbo
|
Equivalent CCMC G4.
Vervangt G3 sinds 1989.
Lage viscositeit.
Energiebesparend ,
5Wx ou 10Wx
|
B CCMC LICHTE DIESELMOTOREN
|
NORM
|
GEBRUIK
|
OPMERKINGEN
|
|
(PD1)
|
Dieselmotoren voor personenwagens met of zonder Turbo.
Voorbijgestreefd sinds 1989.
|
Enige norm van dit type met specifieke testen.
Snelle dieselmotoren van toerisme wagens.
|
|
(PD2)
|
Dieselmotoren voor personenwagens met of zonder Turbo.
|
Vervangt PD1 sinds 1989.
Hoogwaardige bescherming.
|
C CCMC ZWARE DIESELMOTOREN
|
NORM
|
GEBRUIK
|
OPMERKINGEN
|
|
(D1)
|
Dieselmotoren.
Atmosferisch.
Voorbijgestreefd sinds 1989.
|
Niveau API CC + specifieke Europese testen.
Tot 1989.
|
|
(D2)
|
Dieselmotoren.
Atmosferisch en opgeladen.
Zwaarbelast.
|
Niveau API CD / MIL-L-2104 D + specifieke Europese testen. Voorbijgestreefd sinds 1989.
|
|
(D3)
|
Dieselmotoren.
Atmosferisch en opgeladen.
Zeer zwaarbelast.
Voorbijgestreefd sinds 1989.
|
Niveau > API CD.
SHPD Super High Performance Diesel.
Lange verversings intervallen.
|
|
D4
|
Dieselmotoren.
Atmosferisch en opgeladen.
Zeer zwaarbelast.
|
Vervangt D2 vanaf 1989.
Superieure bescherming.
|
|
D5
|
Dieselmotoren.
Atmosferisch en opgeladen.
Zeer zwaarbelast.
|
Vervangt D3 vanaf 1989.
Superieure bescherming
SHPD Super High Performance Diesel.
Lange verversings intervallen.
|
1.3.3.3 ACEA Specificaties
De ACEA Normen van 1999 voor motoroliën bestaan uit drie verschillende Klassen; één voor oliën bestemd voor benzine motoren, één voor oliën bestemd voor lichte diesels en één voor oliën bestemd voor zware diesel motoren.
Elk van deze klassen wordt nog een onderverdeeld in verschillende categorieën die op hun beurt het prestatie niveau van de olie weergeven - drie voor benzine motoren (A1, A2, A3); vier voor lichte diesel motoren (B1, B2, B3, B4) en vier voor de zware diesel motoren (E1, E2, E3, E4).
De algemene toepassingen die overeen komen met de verschillende normen worden hieronder beschreven, maar enkel ter informatie.
De specifieke toepassingen van elke norm worden bepaald door de constructeurs/fabrikanten voor hun eigen voertuigen of motoren.
Het jaartal achter de norm: V.b. ACEA B1-96 duidt aan wanneer de norm voor het laatst herzien werd.
Lichte Benzine & Dieselmotoren
|
A1/B1
|
Oliën bestemd voor motoren die ontworpen zijn om te functioneren met een wrijvingsverminderende olie met lage viscositeit dewelke een 'shear' stabiliteit heeft tussen 2,9 en 3,5 mPa(Lage HTHSV. Deze oliën kunnen ongeschikt zijn voor bepaalde motoren, ga dit na in het onderhouds boekje.
|
|
A3/B3
|
Oliën bestemd voor een universeel gebruik in de meeste benzine motoren met 'normale' verversingsintervallen (5 à 10.000km). Deze oliën kunnen ongeschikt zijn voor sommige motoren met hoge prestaties.
|
|
A3/B4
|
Oliën met een zeer goede stabiliteit van de viscositeit, bestemd voor motoren die hoge prestaties leveren en waarvan de verversingsintervallen groot zijn (bepaald door de constructeur) of voor zeer intensief gebruik (eveneens bepaald door de constructeur)
|
|
A5/B5
|
A1/B1 maar bestemd voor DI motoren
|
|
C1
|
Low Saps Geschikt voor Roetfilter en katalysator. Lage HTHS (motor moet ervoor geschikt zijn)
> 2,9 mPa . Laag brandstofverbruik.
|
|
C2
|
Low Saps Geschikt voor Roetfilter en katalysator. Lage HTHS (motor moet ervoor geschikt zijn)
> 2,9 mPa . Laag brandstofverbruik.
|
|
C3
|
Low Saps Geschikt voor Roetfilter en katalysator. HTHS > 3,5 mPa . (Mercedes,BMW,GM)
|
|
C4
|
‘Mid Saps’ Geschikt voor Roetfilter en katalysator. HTHS > 3,5 mPa . (Renault, Nissan)
|
C ZWARE DIESEL MOTOREN
E1
|
Motoroliën met een universeel karakter bestemd voor zware atmosferische dieselmotoren (normale verversingsintervallen)
|
|
E2
|
Categorie van motoroliën die aan een zeker prestatieniveau beantwoorden inzake : controle van de afzettingen op de zuigers, polijsten, slijtage, dispergeren van roet en stabiliteit. Dit type van olie is aanbevolen voor motoren die voldoen aan Euro1 en Euro2 normen. Kan ook gebruikt worden bij grote verversingintervallen.
|
|
E3
|
Oliën met een zeer goede stabiliteit van de viscositeit, bestemd voor motoren die hoge prestaties leveren (oorspronkelijk indirecte injectie) en waarvan de verversingsintervallen groot zijn of voor zeer intensief gebruik (bepaald door de constructeur).
|
|
E4
|
Oliën met een zeer goede stabiliteit van de viscositeit die aan een zeker prestatieniveau beantwoorden inzake : controle van de afzettingen op de zuigers, polijsten, slijtage, dispergeren van roet en stabiliteit t.o.v. E3. Aanbevolen voor zeer zwaar belaste motoren die voldoen aan Euro 1, 2, en 3 normen.
Is ook geschikt voor grote verversingsintervallen (bepaald door de constructeur).
|
|
E5
|
Oliën met een zeer goede stabiliteit van de viscositeit die een bepaald prestatieniveau vertonen inzake : afzettingen op de zuigers en polijsten. Alsook een beperking van de slijtage, van afzettingen in de turbo en een grote verdraagzaamheid voor roet.
Aanbevolen voor zwaarbelaste diesels die aan de Euro1, 2 en 3 normen voldoen.
Is ook geschikt voor grote verversingsintervallen (bepaald door de constructeur).
|